Danıştay Kararları Işığında Üstün Kamu Yararı Kavramı

ISBN: 9789750281389 — 2022 — 1. Baskı Hukuk İdare Hukuku

Üstün kamu yararı, yarışan yararlar arasında tercih edilen kamu yararıdır. Bu tercih, üstün kamu yararı ilkesi ışığında yapılır. Üstün kamu yararı ilkesi, yarışan yararlar arasında tercih yapmak durumunda kalındığında, üstün kamu yararını bulmayı sağlayan ve Danıştay tarafından keşfedilen içtihadî bir ilkedir. Danıştay, yarışan yararların söz konusu olduğu davalarda ilk dönemlerde teknik bir terim kullanmaksızın karşılaştırmalar yaparak kararlar vermiştir. Ancak bu denetim şeklinin sıklaşmasıyla birlikte artık bazı yöntem ve kriterler birçok davada kullanılmış ve nihayet teknik terim olarak üstün kamu yararı ilkesi yerleşmiştir. Denilebilir ki içtihat yoluyla türetilen bu ilke, karşılaştırmalı hukukta benzer kurumlar bulunmakla birlikte, bazı farklılıkları itibariyle Türk idari yargısının keşfidir. Üstün kamu yararı ilkesiyle tercih edilen kamu yararının üstünlüğü arızidir ve bu üstünlük/öncelik bir sabite değildir. Yani şartlar başka olduğunda, diğer yarar da üstün kamu yararı olarak tercih edilebilir. Nihayet üstün kamu yararı; "a priori" bir kabul değil, "a posteriori" bir veridir. Kitapta; öncelikle üstün kamu yararının temelini oluşturan kamu yararı kavramının ne olduğu ve kategorilendirilmesi konusu irdelenmiştir. Sonrasında Danıştay kararlarında üstün kamu yararına nasıl yer verildiği ve kamu yararları arasından üstün kamu yararı belirlenirken hangi kriterlerin kullandığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Bundan sonra üstün kamu yararı kavramının hukuki niteliği ve özellikleri bakımından bir çerçeve oluşturulmaya çalışılmıştır. Nihayet üstün kamu yararına dair bu tespitlerden sonra bazı teorik tartışmalarla birlikte, kamu yararının belirlenmesi, bu belirleme yapılırken takdir yetkisinin kime ait olduğu ve kapsamı, idari hâkimin yargısal denetim sırasındaki hareketi ve üstün kamu yararının benzer kavram ve kurumlardan (özellikle ölçülülük ilkesi) farkına değinilmiştir.