Anayasa Mahkemesi İptal Kararları Uygulanması, Etkileri Ve Sonuçları

ISBN: 9789750285943 — 2023 — 1. Print Law Constitutional Law

ANAYASA MAHKEMESİ İPTAL KARARLARI HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER 1) Anayasa Mahkemesi iptal kararları yasama, yürütme, yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlar. (Any.m.153/6) Bağlayıcılık, yasama organı yönünden, iptal edilen yasanın aynının veya benzerinin yeniden yürürlüğe konulamaması; yürütme organı yönünden, iptal edilen yasaya göre işlem yapılamaması; yargı organları yönünden, iptal edilen yasanın artık uygulanmaması, iptalden sonra ortaya çıkan durumlara göre davaların çözümlenmesidir. 2) Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararları görülmekte olan, istinaf ve temyiz aşamasında olan tüm davalara uygulanır; bu davalara, olay tarihi ileri sürülerek, iptal edilen yasa hükmü uygulanamaz. Aynı biçimde ve aynı konuda, yeni açılan davalara da iptal edilen yasa hükmü uygulanamaz. 3) Anayasa Mahkemesi iptal kararlarının "geriye yürümezliği" kazanılmış haklarla sınırlı olup, bunun mutlak anlamda uygulanması, adalet, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine aykırıdır. İptal kararından sonra, hak arama engelleri ve kısıtlamalar ortadan kalkmışsa; iptal ile yargı yolu açılmışsa, yeni bir hak doğmuşsa; hak arama süreleri değişmiş veya ortadan kalkmışsa; bu gibi durumlarda artık, geriye yürümezlik kuralı uygulanamaz ve iptal kararları geriye yürür. 4) Kesinleşmiş mahkûmiyet kararının dayandığı yasa hükmü, Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilirse, iptal kararı geriye yürür ve mahkûmiyet hükmü bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar, mahkûm derhal salıverilir, 5) Hak düşürücü süreden davanın reddine ilişkin kesin hüküm, iptal kararı ile ortadan kalkar, dava yeniden görülür. Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilen yasaya göre tarhedilen vergiler, iptal kararından sonra geri verilir. Görülmekte olan davalar sırasında oluşturulan işlemler, iptal kararıyla geçerliğini yitirir; bunların ıslaha başvurulmaksızın değiştirilmesi ve düzeltilmesi istenebilir. Tüm bu hususlar yazarın görüşerleri ile birlikte ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir.