19. Yüzyılın İkinci Yarısında Dünya Fuarlarında Ve Osmanlı Devletinin Mimari Temsili

Sanayi Devrimi’nin 1815’den sonraki sürecinde, sermaye birikimi, icatlar, sömürgelerle elde edilen ucuz hammadde ve yeni üretim pazarları uluslararası serbest ticareti tetiklemiştir. Osmanlı Devleti’nin de içinde bulunduğu, güçlü bir merkezi devlet yönetimindeki ülkelerde, liberal ekonominin kısıtlılığı sebebiyle, uluslararası ticarete katılım süreci Batı’dan farklı gerçekleşmiştir. Dr. Yeşim Duygu Ergüney’in kaleme aldığı kitabın ana amacı, Avrupa-Osmanlı ekonomik, sosyal ve politik değişimlerinin yansımalarını, ondokuzuncu yüzyılda gerçekleşen dünya fuarlarındaki mimari temsiller ve sergilenen sembol ürünler üzerinden karşılaştırarak değerlendirmektir. Sömürgeciliğin hakim olduğu ondokuzuncu yüzyıla ilişkin kültürel karşılaştırmaların incelenmesinde yöntem olarak şarkiyatçılığın kullanıldığı bilinmektedir. Oryantalizmin kapsamının Batı’nın nüfuz alanının dışındaki ülkeleri de içerecek şekilde genişletilmesi, hiçbir zaman bir sömürge olmayan Osmanlı’yı temsil eden ya da Osmanlı’dan esinlenen mimari ve sanat ürünlerinin de benzer yaklaşımla analiz edilmesine sebep olmuştur. Kitaptaki araştırma, mevcut araştırmalardan farklılaşarak, Osmanlı Devleti’nin dünya fuarlarındaki temsil öğelerini bir araya getirmeye; bu sembolleri, kültürel, siyasi ve estetik açılardan bir bütün olarak kavramaya dönüktür. 1851 Londra, 1867 Paris, 1873 Viyana, 1878 - 1889 Paris, 1893 Şikago ve 1900 Paris Dünya Fuarları üzerinden yapılan incelemelerin görsel veri alanını İstanbul Fuar Merkezi, İstanbul Üni­versitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Victoria Albert Müzesi ve Library of Cong­ress arşiv belgeleri ile ulusal ve uluslararası dönem yayınları oluşturmaktadır. Batı’nın, egemen söylemini görünür kılmak için Batı-dışı’nı “İslam” üstbaşlığı altında homojen şekilde kurguladığı mimarlık tarihi araştırmalarının dışına çıkan bu kitapta, Ondokuzuncu Yüzyıl’ın ikinci yarısında düzenlenen Dünya Fuarları üzerinden Osmanlı Mimarisi’nin bu statik mo­delin parçası olmadığı ortaya koyulmaktadır.